ضعف

تسلیم شدن آدم ضعیف همان تن دادن به ترس است .

پیشگیری ازعقب ماندگی ذهنی

پیشگیری اولیه : جلوگیری از ظهور عوامل ایجاد کننده عقب ماندگی ذهنی بخصوص عوامل قبل از تولد از اهمیت ویژه برخوردار است. آموزش به خانواده، ممانعت از ازدواجهای فامیلی، جلوگیری از حاملگی بعد از سنین 35-30 سال، رعایت بهداشت حاملگی (پرهیز از اشعه، دارو، ضربه به شکم، تغذیه مناسب مادر، جلوگیری و کنترل نمودن عفونتهای مادرزادی و...) در پیشگیری اولیه بسیار مؤثر می‌باشند.
محافظت کودک پس از تولد بخصوص در دوره نوزادی و مداخله درمانی به موقع در موارد بیماری مثل کم کاری تیروئیدی (هیپوتیروئیدی) نیز در جلوگیری از بروز عقب ماندگی ذهنی اهمیت دارد.

پیشگیری ثانویه : عقب ماندگی ذهنی درمان ندارد و بهترین راه کنترل آن جلوگیری از بروز است. به نظر نمی‏رسد داروهای خاصی نیز در کنترل پیشرفت اختلال مؤثر باشد. مهمترین روش درمانی افراد عقب مانده ذهنی افزایش میزان سازگاری آنها، محیط زندگی و تنظیم توقعات محیطی، سطح کارآیی این افراد در خانواده و جامعه می‏باشد.

پیشگیری ثالث : انجام مشاوره خانواده و مشاوره فردی در جهت محدود کردن تأثیرات عقب ماندگی ذهنی ضرورت دارد. استفاده از روشهای توصیه شده توسط افراد متخصص در تقویت و حفظ کارآیی عملی این افراد می‏تواند باعث افزایش اعتماد به نفس و سازگاری مناسب‏تر با استرسهای معمول زندگی افراد عقب مانده ذهنی گردد. آموزش کودک و خانواده، آموزش مهارت‌های کلامی، محیطی، ارتباطی، اجتماعی، همچنین آموزش‌های ویژه و فیزیوتراپی و آموزش‌های مهارت‌های جسمی همگی می‌توانند در سازگاری و رشد بهتر این افراد و توانبخشی آنان کمک مؤثری داشته باشند.

                                                                                 مهربانی

نکته های روان شناختی در تربیت کودکان

کودک آدمی پیش از آن که زبان به کلام بگشاید ، زبان رفتار را می فهمد ؛ پیش از آن که با مشاهده ی چشم از ما آگاه شود ، با مخابره ی دل از وجود ما نقش میگیرد و پیش از آن که شنونده ی پیام های لفظی و عمدی ما باشد ، تما شا گر رفتار طبیعی و غیر عمدی ماست . از این روست که نقش والدین در تربیت ، بیش از آن که هشیارانه ، ارادی و عمدی باشد ، غالباً ناهشیار، پنهان ، غیر مستقیم و غیر عمدی است .

فضای نیکی و مثبت اندیشی .

رسالت اصلی والدین در پرورش فرزندان این است که حس نیکی ، مثبت اندیشی ، شادابی، سرزندگی ، امید ، ایمان و معنویت را در فضای خانواده همچون رایحه ای معطر منتشر کنند .

انتشار این حس و حال به طور فزاینده محیط تربیتی خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد .

فاصله ی «آرزو و عمل » :

آن چه والدین برای فرزندشان آرزو دارند ، اگر در زندگی خود محقق کنند ، آن گاه فاصله ی بین آن چه می خواهندو آنچه در واقعیت رخ میدهد ، کم تر می شود .

مصونیت بخشی : 

آگاه ترین والدین آرزو دارند که فرزندانشان قدرت تبدیل تجربه های ((تلخ )) زندگی را به فرصت های شیرین داشته باشند . اگر این قابلیت د رفرزندان ایجاد شود ، آنها در برابر همه ی مصائب و آسیب های درونی و بیرونی «مصونیت » خواهند یافت .

شوخ طبعی :

میدان دادن به بچه ها در طرح سرگرمی ها ، معماها و چیستانها ، هر چند با شوخی و خنده و تفریح همراه باشد ، زمینه ی تفکر و قریحه ی شوخ طبعی آنها را تقویت میکند . این فعالیت های «حاشیه ای» میتواند متن زندگی آنها را تحت تاثیر قرار دهد .

شبیه سازی بیهوده :

بخش عمده از انرژی را صرف آن کنند که فرزندشان شبیه خودشان باشد ، خیلی سریع تر و اصیل تر به نتیجه ی مطلوب می رسند .

شهامت «خود بودن » کودکان مستقل و خلاق شهامت آن را دارند که هر کاری را به سبک شخصی خود انجام دهند . این شهامت ممکن است بهایی گران داشته باشد و با آزمون و خطاهای فراوان همراه باشد ، اما ارزش آن را دارد که بر شاکله ی خویش عمل کند.

تربیت بی همتا : 

هریک از فرزندان ما در نوع خود بی نظیر ، یکتا و منحصر به فرد است . بنابراین ، تربیت آنها نیز باید متفاوت و متناسب باشد .

پذیرش خود :

کودک مستقل و دارای اعتماد به نفس ، خود را همان گونه که هست می پذیرد و از آنچه هست و به آنچه دارد ، رضامند ی درونی دارد . چنین کودکی در برابر بدبختی ها مقاوم است .

  سبب شناسی عقب ماندگی ذهنی

1- عوامل قبل از تولد: بیشتر شامل تأثیرات ژنتیک و تغییرات کروموزومی می‏شود. ضمن اینکه عفونتهای رحمی و ابتلای به بیماری سرخجه و توکسوپلاسموز نیز در بروز عارضه نقش دارند. آنچه مسلم است بیشترین علل عقب ماندگی ذهنی همین عوامل قبل از تولد می‏باشد که از نظر پیشگیری نیز اهمیت دارند، به‌ویژه عوامل کروموزومی مثل سندرم داون و عوامل عفونی مثل سرخچه و توکسوپلاسموز مادرزادی. در این بین عوامل حین تولد مثل زایمان مشکل و خونریزی جمجمه و اشکالات تنفسی حین زایمان و... نیز مؤثر می‏باشند.

2-  عوامل پس از تولد: شامل ضربات شدید به جمجمه کودک، زردی (یرقان)، سیانوز (سیاه‌شدن)، عفونتهای دوران نوزادی به همراه تب و تشنج، کم کاری تیروئید و... می‏باشند. که با مواظبت از کودک بخصوص قبل از سن 4 سالگی می‏توان از بروز عقب ماندگی ذهنی تا حدی جلوگیری نمود.

3- عوامل محیطی اجتماعی: تأثیرات محدودتری در بروز عقب ماندگی ذهنی دارند و شامل فقر، تغذیه، ناپایداری خانواده، وضعیت اقتصادی ـ اجتماعی بد و محرومیتهای فرهنگی و استرسهای مکرر و فوق تحمل در محیط زندگی کودک می‏باشند.

سایر اختلالها

میکروسفالی  : میکروسفالی بر کوچکی محیط سر ناظر می باشد . شکل اولیه میکروسفالی که بدون علت محیطی رخ می دهد عبارتست از یک اختلال انتقالی در نتیجه اختلال در یک ژن مغلوب اتوزومی که با زیر هنجاری شدید ذهنی همراه است .

برخی محققین بیماری قند، سرخجه، تاثیر اشعه ایکس درهنگام بارداری وویروسهای بزرگ را در ایجاد   میکروسفالی موثر می دانند به ویژه که همراه با آن کری، کوری،ضایعات کلی ،آب مروارید به طور مادرزادی دیده می شود .

در مبتلایان به میکروسفالی ،کوچکی جمجمه به علت وقفه یا کمبود رشد سلولهای قشر مغزی مخصوصا“در نواحی پیشانی و آهیانه ای ایجاد می شود . لذا در این افراد مغز خیلی کوچکتر است و گاهی در برخی از موارد کالسیفیته است .

در این افراد ناهنجاری حسی و حرکتی و حملات صرعی دیده می شود و از نظر قدی اکثرا“ کوتاهتر از همسالان خود می باشند .

اکثر آنان هوشبهر کمتر از 50 دارند . از اینرو ویژگی های آنان شبیه تهی   مغزها   و سبک مغزهااست .ازلحاظ آماری اکثریت عقب مانده های ذهنی ، میکروسفال بوده و همه آنها باید در موسسات نگهداری شوند .

هیدروسفالی: هیدروسفالی   به علت ازدیاد ترشح مایع مغزی-نخاعی، یا جریان نیافتن و جذب نشدن مایع در بطن های مغزی ایجاد می شود . در نتیجه فشار داخل جمجمه زیاد شده و از رشد مغز جلوگیری می شود . بیماری ممکن است در دوران جنینی رخ دهد و سر بزرگ جنین مانع انجام زایمان طبیعی می گردد.

از ماه دوم و سوم تولد رشد سریع دور سر آغاز می گردد. بزرگی سر گاهی به قدری زیاد می شود که به آن جمجمه غول آسا گویند .

هیدروسفالی با اختلال های حسی و حرکتی مانند کری، کوری و فلج های مختلف همراه است . به علت وجود ناهنجاری های شدید بدنی و حملات صرعی متوالی و غیر قابل کنترل ، این کودکان معمولا“عمر طولانی نمی کنند.

هیدروسفالی با عقب ماندگی بسیار عمیق همراه است و گاهی عقب ماندگی در برخی از مبتلایان کم می باشد . در انواع معتدل ، نارسایی ها و ناهنجاری های عمیق ذهنی ، حسی و حرکتی وجود ندارد .

عقب ماندگی ذهنی بر اساس میزان بهره هوشی از خفیف تا بسیار شدید (عمیق) تعیین می‏گردد. جدول زیر تقسیم‌بندی‌های مربوط به عقب‌ماندگی ذهنی را با توجه به نوع و مهارت موردنظر نشان می‌دهد:

در حالیکه بهره هوش طبیعی در محدوده 110-90 قرار می‌گیرد، به فاصله بین 84-71 هوش مرزی اطلاق می‏شود که این افراد عقب مانده ذهنی نیستند اما از نظر پیشرفت تحصیلی موفقیت چندانی ندارند. خوشبختانه کمترین تعداد این بیماران را عقب مانده ذهنی نوع شدید و بسیار شدید که عمدتاً نیازمند نگهداری و پرستاری دائم در مؤسسات مربوطه می‏باشند تشکیل می‌دهند.

شیوع این اختلال در حدود 1 درصد جمعیت می‏باشد که در جنس مذکر حدود 5/1 برابر جنس مؤنث است.